Ochrona przed egzekucją w postępowaniu restrukturyzacyjnym jako fundament skutecznie przeprowadzonego procesu.

Ochrona przed egzekucją jest jednym z fundamentalnych praw przysługujących każdemu podmiotowi, wobec którego zostanie otwarty taki proces. Zgodnie z dyspozycja art. 312 pr. rest. „Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania…” Przepis ten stosuje się odpowiednio do regulacji dotyczących postępowania o zatwierdzenie układu. Ustawodawca wprowadzając regulacje odnoszące się bezpośrednio do zakazu prowadzenia wszelkich działań egzekucyjnych skierowanych do majątku dłużnika można by stwierdzić, że nie tylko zapewnił ochronę majątku dłużnika ale również zagwarantował możliwość odzyskania płynności finansowej podmiotowi w restrukturyzacji  bowiem ciężko jest realizować poszczególne elementy planu restrukturyzacyjnego przy jednocześnie toczących się procesach egzekucjach skutkujących nie tylko dokonaniem zajęcia środków pieniężnych na kontach bankowych, ale także kierowaniu zawiadomień o zajęciu innej wierzytelności pieniężnej do kontrahentów danego podmiotu. W takim stanie sprawy realizacja założeń planu restrukturyzacyjnego, reorganizacja firmy, budowanie pozycji na rynku czy też poszukiwanie nowych rozwiązań pozostają się wydawać bezcelowe a niekiedy całkowicie niemożliwe. 

Coraz częściej w procesach restrukturyzacyjnych wierzycielami strategicznymi okazują się być wierzyciele publicznoprawni i to właśnie oni reprezentują znaczą część kapitału podczas głosowania nad układem. Problematyka takiego zestawienia wierzycieli w toku postępowania dotyczy bezpośrednio faktu, że podmioty takie jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy też Urząd Skarbowy posiadają wewnętrze organy, w pełni kompetentne do przeprowadzania działań egzekucyjnych. Co się z tym wiąże w praktyce? Przede wszystkim bardzo szybki czas podjęcia czynności  w zakresie uruchomienia mechanizmów egzekucyjnych, ze względu na brak konieczności uzyskania sądowego tytułu wykonawczego. 

W dalszym ciągu jednak pojawia się pewnego rodzaju problem w przypadku chociażby postępowania o zatwierdzenie układu prowadzonego bez dokonania obwieszczenia. Choć ustawodawca słusznie przyznaje podmiotom w restrukturyzacji ochronę przed egzekucją, toteż prawdziwe starcie z systemem prawnym pojawia się w momencie, kiedy ochrona ta nie przysługuje dłużnikowi z mocy ustawy. W każdym takim przypadku doradca restrukturyzacyjny staje przed naprawdę trudnym zadaniem polegającym na wypracowaniu wspólnego porozumienia w tym zakresie. Choć z punktu widzenia ustawy takie działanie wydaje się być wręcz niemożliwe to przyznać należy, że organy egzekucyjne coraz częściej wykazują bardziej zindywidualizowane podejście i niekiedy wyrażają zgodę na zawieszenie egzekucji w częściowym zakresie do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.

Niekiedy spotkamy się także ze zjawiskiem, w którym wierzyciele prywatni tj. reprezentujący inną grupę niż instytucje bankowe zazwyczaj posiadający kapitał o niższej sile głosu w postępowaniu poczytują ochronę jako nadużycie pewnego prawa podmiotowego. Czy słusznie? W pierwszej kolejności należy przede wszystkim podkreślić, że ochrona ta nie jest nieograniczona w czasie, w przypadku dokonania obwieszczenia w postępowaniu o zatwierdzenie układu jest to okres 4 miesięczny, który oczywiście zostaje przedłużony w momencie zawarcia układu przez wierzycieli aż do prawomocnego zakończenia postępowania tj. wydania postanowienia przez Sąd, ale z takiego rodzaju prawa do ochrony dłużnik może skorzystać raz na 10 lat. Biorąc natomiast pod uwagę czas trwania postępowań sądowych zainicjonowanych wszelkiego rodzaju pozwami o zapłatę, model postępowania restrukturyzacyjnego wydaje się być dla wierzycieli o wiele bardziej racjonalny, ponieważ po prawomocnym zatwierdzaniu układu dłużnik obowiązany będzie do wykonywania postanowień w nim zawartych pod rygorem uchylenia. 

Co natomiast dzieje się w przypadku, kiedy egzekucja rozpoczęła się jeszcze przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego? W myśl art. 312 pr. rest. postępowania egzekucyjne zostają zawieszone na czas postępowania z mocy prawa, jednak nie oznacza to, że postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone – jest to wiedza, która powinna być przekazywana przez doradców restrukturyzacyjnych przedsiębiorcom rozważającym względnie przygotowującym się do procesu restrukturyzacyjnego w pierwszej kolejności bowiem może mieć to kluczowe znaczenie dla dalszego funkcjonowania ich firmy. Z instytucją umorzenia postępowania egzekucyjnego będziemy mieli do czynienia dopiero w momencie prawomocnego zatwierdzenia układu przez sąd.

Ochrona przed egzekucją ma zatem fundamentalne znaczenie w toku restrukturyzacji, ponieważ po pierwsze zabezpiecza w szerokim zakresie możliwość skutecznego wdrażania planu restrukturyzacyjnego, po drugie pozwala dłużnikowi na wzięcie przysłowiowego oddechu i uporządkowaniu schematów wewnątrz przedsiębiorstwa oraz po trzecie ma kluczowe znaczenie pod kątem odzyskania płynności finansowej, co oczywiście bezpośrednio zmierza do wykonania w całości postanowień układu.

Autorzy:

Marcin Ostaszewski - adwokat, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny 
Sebastian Mikulewicz -adwokat 
Eliza Krzyżanowska - aplikant adwokacki
Mikulewicz Ostaszewski Restrukturyzacje Sp. z o.o.